Podatnicy nie mają obowiązku wystawiania faktur osobom prywatnym (osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej). Obowiązek taki spoczywa jednak na sprzedawcy w razie żądania zgłoszonego przez taką osobę. Musi być ono zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź też otrzymano całość lub część zapłaty za świadczenie. Jeżeli kupujący z żądaniem wystąpi w terminie późniejszym niż ww. 3 miesiące, sprzedawca nie ma obowiązku wystawienia faktury. Może to uczynić na zasadzie dobrowolności.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej są obowiązani prowadzić ewidencję przy zastosowaniu kas rejestrujących. W § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 listopada 2023 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wymienione są przypadki, w których podatnicy korzystać mogą ze zwolnienia od ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas. Zwolnienie to służy m.in. w następujących przypadkach:

• z uwagi na limit obrotów wykonanych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, gdy w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył on 20 000 zł. W przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą limit oblicza się na podstawie stosownej proporcji,
• w razie rozpoczynania działalności po 31 grudnia 2023 r. dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz ww. podmiotów jeżeli przewidywany z tego tytułu obrót nie przekroczy 20 000 zł w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w roku podatkowym,
• gdy obroty z tytułu dostaw lub usług zwolnionych z ewidencjonowania w kasie fiskalnej na podstawie ww. rozporządzenia na rzecz osób prywatnych i rolników ryczałtowych przekroczyły 80% wartości obrotu.

Z kolei w § 4 ust. 1 niniejszego rozporządzenia określone zostały czynności, które nie mogą korzystać ze zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej. Oznacza to, że muszą one być rejestrowane w kasie fiskalnej począwszy od pierwszej transakcji. Są to m.in.:

• sprzedaż gazu płynnego, części do silników, wyrobów tytoniowych, komputerów, sprzętu fotograficznego,
• usługi samochodowych przewozów pasażerskich, wulkanizatorskie, opieki medycznej, fryzjerskie, kosmetyczne.

Termin wystawienia faktury na żądanie

Paragon jest dokumentem potwierdzającym zakup, paragon fiskalny stanowi tego rodzaju dokument wydrukowany dla nabywcy przez kasę fiskalną. W myśl art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnicy nie mają obowiązku wystawiania faktur osobom prywatnym (osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej). Obowiązek taki spoczywa jednak na sprzedawcy w razie żądania zgłoszonego przez taką osobę. Podstawę żądania stanowi art. 106b ust. 3 w związku z art. 106b ust. 1 pkt 1 niniejszej ustawy. Musi być ono zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź też otrzymano całość lub część zapłaty za świadczenie.

O ile termin zostanie dotrzymany sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę do paragonu w następujących terminach:

• do 15 dnia kolejnego miesiąca w przypadku gdy zgłoszenie miało miejsce do końca miesiąca, w którym transakcji dokonano,
• do 15 dnia od dnia zgłoszenia żądania, jeżeli zostało ono zgłoszone po upływie miesiąca, w którym dokonano transakcji.

Żądanie nabywcy (osoby prywatnej) może również dotyczyć sprzedaży zwolnionej z VAT.

Jeżeli kupujący z żądaniem wystąpi w terminie późniejszym niż ww. 3 miesiące licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło spełnienie świadczenia, sprzedawca nie ma obowiązku wystawienia faktury. Może to uczynić na zasadzie dobrowolności.

Za przestępstwa fakturowe grozi kara

Gdyby sprzedawca pomimo istnienia obowiązku odmówił wystawienia faktury nabywcy, czyn taki stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 180 stawek dziennych. W przypadkach o mniejszej wadze jest on traktowany jak wykroczenie skarbowe zagrożone odpowiednio niższą karą. Taką regulację przewiduje art. 62 § 1 i 5 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy.

Karze podlega również – zgodnie z art. 62 § 2 i 2a ww. ustawy – wystawienie faktury w sposób nierzetelny albo posługiwanie się takim dokumentem. Sankcją jest grzywna w wysokości do 720 stawek dziennych albo pozbawienie wolności na czas nie krótszy od roku albo obie te kary łącznie. Z kolei wystawienie faktury w sposób nierzetelny w przypadku czynu mniejszej wagi może zostać uznane za wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny. Taka jest dyspozycja art. 62 § 5 Kodeksu karnego skarbowego.

Zgodnie z art. 106h ust. 1 ustawy o VAT w przypadku gdy faktura dotyczy sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołącza się paragon dokumentujący sprzedaż albo pozostawia się w dokumentacji numer dokumentu oraz numer unikatowy kasy rejestrującej zawarte na paragonie fiskalnym w postaci elektronicznej. Zapis ten wskazuje, że w przypadku gdy osoba prywatna chce wymienić otrzymany papierowy paragon na fakturę zobowiązana jest do oddania posiadanego egzemplarza sprzedawcy. Jest to zrozumiałe o tyle, że gdyby miała ona i paragon i fakturę sprzedawca miałby obowiązek odprowadzić VAT od tej transakcji zarówno na podstawie rejestru sprzedaży na podstawie faktur jak i na podstawie ewidencji sprzedaży z kasy fiskalnej.

Zagubiony lub zniszczony paragon

Paragony często ulegają zagubieniu a stosując się do literalnego brzmienia art. 106h ust. 1 ustawy o VAT przy braku paragonu sprzedawca – nawet gdy nabywca zgłosi się do niego w wyznaczonym terminie – nie mógłby liczyć na jego wymianę na fakturę. Zagadnienie to poruszył Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 25 stycznia 2013 r., sygn. IPPP2/443-1165/12-2/KOM. Stwierdził w niej, że gdy nabywca zgłosi się do sprzedawcy bez paragonu fiskalnego, który uległ np. zagubieniu, sprzedawca ma obowiązek wystawienia takiemu klientowi faktury VAT. W takim przypadku powstaje zagadnienie praktyczne, w jaki sposób nabywca niemający paragonu może wykazać sprzedawcy, że istotnie jest nabywcą towaru lub usługi, których udokumentowania fakturą się domaga. W przypadku gdy klient nie ma co prawda paragonu ale ma potwierdzenie przelewu bądź wydruk z terminala kart płatniczych, posiada on podstawy do domagania się wystawienia faktury. Sprzedawca opierając na takich podstawach powinien bez problemów zidentyfikować transakcję i dotrzeć do niej na podstawie kopii paragonu z papierowej rolki kasy fiskalnej lub też ewidencji sprzedaży, gdy korzysta z kasy z pamięcią elektroniczną. W oparciu o te dokumenty ma obowiązek wystawić osobie prywatnej fakturę. Jej oryginał otrzymuje nabywca natomiast do pozostawionej sobie kopii sprzedawca dołącza dokumenty dostarczone przez nabywcę, na których podstawie transakcja została zidentyfikowana.

W obrocie gospodarczym zaobserwowano patologię polegającą na wystawianiu przez zaufane firmy na podstawie nieodebranych przez klientów paragonów fiskalnych faktur. Na ich podstawie dochodziło do nieuprawnionego odliczania naliczonego podatku i równie bezprawnego generowania kosztów podatkowych.

Zmiany

Od 1 stycznia 2020 r. w związku z brzmieniem art. 106b ust. 5 ustawy o VAT mówiącym, że w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy fiskalnej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz vatowca wystawia się wyłącznie do paragonu z numerem NIP nabywcy.

Dla osób prywatnych zapis ten nie zmienił niczego w kwestii otrzymania faktury do paragonu. Nadal możliwe jest wystawienie faktury do paragonu bez NIP nabywcy, lecz jedynie wówczas gdy zakup przeznaczony będzie na cele prywatne. W takim przypadku faktura również będzie pozbawiona NIP kupującego. Nie ma natomiast obowiązku umieszczania na takiej fakturze numeru PESEL nabywcy. Wymogu takiego nie stawiają bowiem przepisy ustawy o VAT.

Redakcja podatki.biz

źródło: https://www.podatki.biz