Ustawa z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która została wczoraj ogłoszona w Dzienniku Ustaw, wprowadza tzw. „wakacje składkowe” dla najmniejszych firm. Zwolnienie to będzie przysługiwało wyłącznie za jeden miesiąc kalendarzowy w danym roku kalendarzowym. Co ważne, korzystający z wakacji składkowych nadal będą traktowani jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą, a także nie będą musieli ją zawieszać, tzn. nadal będą mogli m.in. uzyskiwać z niej przychody.

Ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 4 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 1 listopada 2024 r.

Dla kogo?

Z wakacji składkowych może skorzystać przedsiębiorca, tj. prowadzący działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a mianowicie prowadzący działalność na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych.

Powyższe oznacza, że z wakacji od składek ZUS nie będzie mógł skorzystać:

1. osoba, która działa w ramach działalności nierejestrowanej,

Zgodnie bowiem z ustawą - Prawo przedsiębiorców, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się osoby fizycznej, która:

• podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo
• podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia

i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Osoba ta korzysta z tzw. ulgi na start, tzn. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

1. osoba współpracująca z prowadzącymi pozarolniczą działalność, a mianowicie małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzice, macocha i ojczym oraz osoba przysposabiająca, jeżeli pozostają z nim we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności,
2. twórca i artysta,
   
   Za twórcę uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.
   
   Natomiast przez artystę należy tu rozumieć osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.
3. osoba prowadząca działalność w zakresie wolnego zawodu:

1. w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
2. z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
3. wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
4. akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług,
5. komplementariusz w spółce komandytowo-akcyjnej,
6. osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy - Prawo oświatowe.

Na wniosek i raz w roku oraz jedynie własne składki

Na wniosek płatnika składek prowadzącego działalność zostanie on zwolniony z opłacenia należnych składek z tego tytułu na jego własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, za wskazany we wniosku miesiąc kalendarzowy, jeżeli:

1. w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych,
2. w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro,
   
   Równowartość w złotych oblicza się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku.
   
   Ważne.
   Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie mógł wystąpić z wnioskiem do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o informację o kwocie rocznego przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego przez płatnika składek. Wymiana informacji odbywać się będzie w formie elektronicznej.
3. jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
4. w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wniosek może dotyczyć także składki na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli ubezpieczony dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu złożenia wniosku oraz w miesiącu go poprzedzającym. Dzięki temu ograniczone zostanie pole do ewentualnych nadużyć tego uprawnienia. Dla jasności, podkreślenia wymaga dodatkowo, że do spełnienia wspomnianego warunku w odniesieniu
do danego miesiąca wystarczające jest podleganie w nim pod ubezpieczenie przez co najmniej jeden dzień.

Zwolnienie z opłacenia składek przysługuje wyłącznie za jeden miesiąc kalendarzowy w danym roku kalendarzowym.

Powyższe zwolnienie z ZUS stanowi pomoc de minimis, co oznacza, że zwolniony z opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe może być płatnik składek, który dysponuje limitem pomocy de minimis co najmniej w wysokości sumy obowiązujących go we wskazanym miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne podlegających zwolnieniu.

Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy

Zwolnienie z opłacenia składek ma także zastosowanie do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

Treść wniosku

Płatnik składek składa wniosek w miesiącu poprzedzającym miesiąc kalendarzowy, który ma być objęty zwolnieniem. Wniosek złożony w innym terminie lub nierozpatrzony do dnia śmierci wnioskodawcy pozostawiny będzie bez rozpoznania.

Wniosek zawiera:

1. dane płatnika składek:
1. imię i nazwisko,
2. numer NIP i numer PESEL, a jeżeli nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;
2. wskazanie miesiąca kalendarzowego, w którym płatnik składek zamierza skorzystać ze zwolnienia z opłacenia składek;
3. oświadczenia, że na dzień złożenia wniosku płatnik składek spełnia następujące warunki:

• w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro,
• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;

Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca założył działalność gospodarczą w 2023 r. i wcześniej w tym samym roku lub też w 2022 r. był pracownikiem danego pracodawcy, a następnie w 2023 r. wykonywał działalność gospodarczą na jego rzecz w zakresie pokrywającym się z jego poprzednimi obowiązkami, to w 2024 r. nie będzie mógł skorzystać z przedmiotowego rozwiązania. Jeżeli działalność tego typu była wykonywana dodatkowo w 2024 r., to także i w 2025 r. „wakacje składkowe” będą dla niego niedostępne.

Podobne rozwiązania, mające na celu przeciwdziałanie skrajnie negatywnemu zjawisku „wypychania” na samozatrudnienie.

1. zaświadczenia o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jaką otrzymał w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku albo oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie;
2. informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, dotyczące tego przedsiębiorcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych, na których pokrycie ma być przeznaczona pomoc de minimis.

Oświadczenia, o których mowa w pkt 3 i 4, są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenia jest obowiązany do zawarcia w nich klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Wniosek będzie mógł być złożony wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS,.

Decyduje ZUS

Zakład Ubezpieczeń Społęcznych rozstrzyga o zwolnieniu z opłacenia składek i informuje o tym płatnika składek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Co ważne, wniosek rozstrzygnięty przez ZUS nie podlega wycofaniu albo korekcie.

Rozstrzygnięcie w całości uwzględniające wniosek nie wymaga wydania decyzji, a w przypadku:

1. rozstrzygnięcia, które nie uwzględnia w całości wniosku lub uwzględnia ten wniosek w części,
2. stwierdzenia w związku z przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym lub kontrolą, że płatnik składek nie spełnia warunków do ulgi

- ZUS wydaje decyzję.

Decyzje, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, informacje i inne pisma w sprawie zwolnienia z opłacenia składek ZUS sporządzi i doręczy wnioskodawcy w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym, a informacje o tym prześle na wskazany na tym profilu adres elektroniczny lub numer telefonu.

Podstawa wymiaru składek za miesiąc zwolnienia

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek stanowi najniższa obowiązująca danego ubezpieczonego podstawa wymiaru składek, tj.:

• duży ZUS: nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (w przypadku składek za styczeń - grudzień 2024 r. jest to 4694,40 zł), albo
• mały ZUS dla rozpoczynających działalność: 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w przypadku składek za lipiec - grudzień 2024 r. to 1290 zł), lub
• mały ZUS Plus: podstawa wymiaru składek jest uzależniona jest od dochodu z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym, przy czym podstawa ta nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2024 r. jest to 4694,40 zł) i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (w 2024 r. jest to 1272,60 zł).

Przykładowo, jeżeli dany ubezpieczony zadeklarował podstawę wymiaru wyższą niż ryczałtowa, w jego przypadku podstawa wymiaru zostanie zredukowana w miesiącu kalendarzowym korzystania z „wakacji składkowych” do wysokości właściwej dla „ryczałtu”. Natomiast w przypadku osób korzystających z tzw. Małego ZUS Plus podstawa wymiaru zostanie ustalona zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 18c ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nawet jeżeli dana osoba zadeklarowała kwotę wyższą.

Należy tu dodać, że do podstawy wymiaru składek ZUS za miesiąc zwolnienia nie stosuje się proporcjonalnego jej zmniejszenia w przypadku miesiąca:

• w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, i
• w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku.

Deklaracje rozliczeniowe za miesiąc zwolnienia

Za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek płatnik składek przesyła w terminie do 20 dnia następnego miesiąca:

1. deklarację rozliczeniową;
2. imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez budżet państwa za osobę opłacającą składki za siebie;
3. imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez osobę opłacającą składki za siebie;
4. w przypadku zgłaszania do ubezpieczeń innych ubezpieczonych - imienne raporty za tych ubezpieczonych.

Jednocześnie, w przypadku niewywiązania się przez ubezpieczonych z tego obowiązku, deklaracje rozliczeniowe oraz imienne raporty miesięczne będą za nich sporządzane przez sam Zakład
Ubezpieczeń Społecznych.

Kontrola ZUS

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie mógł przeprowadzić kontrolę prawidłowości i rzetelności danych, informacji i oświadczeń przekazanych przez płatnika składek we wniosku o wakacje składkowe.

Sąd rejonowy właściwy ws. wakacji składkowych

Do właściwości sądów rejonowych należeć będą także sprawy o zwolnienie z opłacenia składek.

Wakacje finansowane z dotacji z budżetu państwa

Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek są finansowane w ramach dotacji z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z dotacji z budżetu państwa nie będą natomiast uzupełniane ubytki w Funduszu Pracy i Funduszu Solidarnościowym.

Zwolnienie z PIT i ryczałtu

Kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Solidarnościowy zwolnione z obowiązku ich opłacania na podstawie przepisów dot. tzw. wakacji składkowy będą wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych. Zwolnienie to będzie miało zastosowanie także do podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Zasiłek dla bezrobotnych

Nowelizacja reguluje kwestie związane z prawem do zasiłku dla bezrobotnego. Zgodnie z wprowadzoną zmianą, okres korzystania z „wakacji składkowych” (a więc nieopłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne) zalicza się na poczet 365 dni w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania we właściwym powiatowym urzędzie pracy, co jest warunkiem nabycia wspomnianego prawa.

Ewa Iwan

źródło: https://www.podatki.biz